با وجود آن كه بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همواره بر اين بخش‌ها، دسترسي دارند و امكان گرفتن عكس از آنها را دارند، مجوز براي خارج كردن تصاوير اين تأسيسات يا انتشار آنها را ندارند، اما ماجراي انتشار اين تصاوير چه بوده است؟
فحواي گزارش «نيويورك‌تايمز»، علاوه بر انعكاس شگفتي كارشناسان آمريكايي از اين پيشرفت ايران، بيشتر با گزينه دوم موافق است.
در اين گزارش به قلم «ويليام جي براود» آمده است:
محمود احمدي نژاد در تازه ترين بازديد خود از تاسيسات غني سازي اورانيوم در نطنز ديدار کرد؛ محلي که به ادعاي ايران، براي مقاصد صلح جويانه و تامين انرژي هسته‌اي بر پا شده است.
اين محل دور افتاده براي آزمايش نسل جديدي از سانتريفوژ که با سرعت بيشتري چرخش مي‌کنند و از نظر تئوري، اورانيوم طبيعي را سريع‌تر به سوخت راکتور يا تسليحات هسته‌اي تبديل مي‌کنند، اخيراً در کانون توجهات جهاني قرار گرفته است. دستگاه‌هاي جديد قابل اعتماد‌تر از نسل پيشين محسوب مي‌شوند- که البته گاهي هم نقايص فاجعه انگيزي به دنبال داشتند.
همزمان با بازديد رييس جمهور از اين مرکز، ايران به انتشار 48 عکس از داخل آن دست زد. اين اولين بار بود که نماي جالب توجهي از داخل اين مکان اسرار آميز در دسترس قرار مي‌گرفت.
از همه مهمتر اين است که تصاوير ياد شده، اولين نماي عمومي از دستگاه‌هاي جديد سانتريفوژ IR-2 موسوم به نسل دوم ماشين‌هاي ياد شده به شمار مي‌روند. هيچ تصوير ديگري غير از اين عکس‌ها وجود ندارند، بنابراين کارشناسان هسته‌اي در سراسر دنيا بر مدارک ديداري ياد شده تکيه کرده‌اند تا اندازه دستگاه هاي جديد، ميزان کارآيي آنها و آمادگي آنها را در اجراي عمليات سنگين غني سازي را مورد بررسي قرار دهند. آنها به اين عکس ها، به عنوان تحفه اطلاعاتي نگاه مي‌کنند.
آندرياس پرسبو، يک تحليلگر مرکز اطلاعات و آموزش و تحقيقات در لندن که يک گروه غيردولتي مشوق کنترل تسليحات است، در وبلاگ اين مرکز مي‌نويسد: «اينها اطلاعات بسيار ارزشمندي است.»
نکته تعجب‌آور در اين بازديد، حضور وزير دفاع دولت ـ مصطفي محمد نجار ـ بود. برخي تحليلگران حضور وي را در تناقض با ادعاهاي ايران در صلح آميز بودن ماهيت فعاليت‌ها در اين صحرا تلقي نمودند. در يکي از تصاوير، لبخند بزرگي بر چهره آقاي نجار نشسته است و ظاهراً در حال راهنمايي همراهان رئيس‌جمهور است.
تحليلگران هسته‌اي مي‌گويند اين عکس‌ها، دريچه‌اي را به سوي يک دنياي پشت پرده باز کرد که تا پيش از اين، فقط براي مقامات ايراني و عده‌اي بازرس بين المللي شناخته شده بود.
هوستون جي وود، يک کارشناس دستگاه‌هاي سانتريفوژ از دانشگاه ويرجينيا، در مصاحبه‌اي گفت: «من هيچ چيزي نمي‌بينم که نشان دهد آنها براي تبليغات اين کار را کرده‌اند. به نظر مي‌رسد آنها بر روي ماشين‌هاي پيشرفته‌اي کار مي‌کنند.»
ايران در حال جداسازي اورانيوم 235 از اورانيوم 238 است. اورانيوم 235 که در طبيعت کمياب است، به آساني به دو ذره تقسيم شده و از خود انرژي هسته‌اي آزاد مي‌کند. اين نوع از اورانيوم نسبت به نوع قبلي، سه ذره نوتروني کمتر دارد. اين ويژگي باعث مي‌شود تا سبکتر بشود و ماده مناسبتري براي سانتريفوژ (چرخش با سرعت بالا) محسوب شود.
هر چند اين کار به نظر آسان مي‌رسد، اما دستگاه‌هاي سانتريفوژ مي‌بايست روز و شب و به مدت چند ماه تا چند سال با سرعت صوت کار کنند. ممکن است به آساني توازن خود را از دست بدهند و اجزاي آنها متلاشي شود.
غلامرضا آقازاده، رئيس سازمان انرژي هسته‌اي ايران، در مصاحبه سال 2006 با تلويزيون دولتي ايران گفته بود: «روزهاي اول، دستگاه‌هاي ما خيلي از کار مي‌افتادند.» او گفت پس از آنکه کارشناسان ما با دستان خالي، بسياري از مشکلات را پشت سر گذاشتند، مطالعاتشان به يافتن خوشه‌هاي ميکروبي ختم شد.
به گفته بازرسان سازمان انرژي هسته‌اي، ايران در نهايت مخفي‌کاري، کار بر روي برنامه دستگاه‌هاي سانتريفوژ خود را از سال 1985 آغاز کرده است. آنها از روي يک طرح پاکستاني که به P-1 معروف است، نمونه‌برداري کردند. امروز طول نمونه ايراني به شش فوت مي‌رسد. در داخل اين دستگاه، يک چرخشگر آلومينيومي به پردازش گاز اورانيوم با سرعت خيره کننده‌اي مي‌پردازد. ايران به نصب 3000 عدد از اين دستگاهها در نطنز اقدام کرده است و اخيراً کار افزايش آن به 9000 عدد را آغاز کرده است.
ايران از چند سال پيش به تلاش براي ساخت نوع پيچيده‌تر و جديدتر از سانتريفوژ نسل دوم پاکستان موسوم به P-2 دست زد. چرخشگر اصلي اين نوع از دستگاهها از جنس استيل بسيار مقاومي است که مي‌تواند با سرعت بيشتري بگردد و در عين حال، ريسک تخريب را بکاهد.
با اينحال، ايران در تهيه استيل مورد نظر کار سختي را پيش رو داشت. به همين دليل، انها در خفا و به جاي نمونه قبلي، دست به کار ساخت نمونه خود تحت عنوان IR-2 شدند. اين نسبتاً شگفت‌انگيز است که ايراني‌ها به سطح بالاتري از مهارت‌هاي فني دست پيدا کرده‌اند. در بهترين حالت، دستگاه‌هاي IR-2 مي‌توانند باعث تسهيل روند توليد سخت رآکتور يا بمب براي ايران شوند.
کارشناسان غربي مي‌گويند نمونه به تصوير کشيده شده از دستگاه IR-2 به طول 3 فوت، معادل يک دوم طول دستگاه P-1 است. با اين وجود، سرعت چرخش آن دو برابر بيشتر است.
ديويد آلبرايت، رئيس موسسه علوم و امنيت ملي که يک گروه خصوصي رديابي تکثير هسته‌اي در واشنگتن است، مي‌گويد: «اين رقم بالايي است. اين مي‌تواند غني سازي را تا چهار برابر برساند.»
بالاترين نمره اطلاعاتي از سوي کارشناسان به يکي از عکس‌ها از سري 48 عکس منتشر شده داده شده است که در آن، آقاي احمدي نژاد و همراهان او به مشاهده يک دستگاه IR-2 باز شده بر روي يک ميز مشغول هستند. اجزاي دستگاه، چرخشگر و قطعات اصلي ديگر، همگي قابل مشاهده‌اند.
او نوشته است: «توليد بومي اجزاي پيچيده اين دستگاه، چيزي است که بايد به آن باليد. نشان دادن پرچم ايران هم راه مناسبي براي جار زدن تصويري اين احساس است.»
يک کارشناس سانتريفوژ اروپايي که از نزديک برنامه هسته‌اي ايران، از جمله ارزيابي‌هاي بازرسان بين المللي، را دنبال مي‌کند مي‌گويد هنوز کارهاي مشکلي بر سر راه دستگاه IR-2 باقي مانده است. او که به خاطر حساسيت مساله از فاش کردن نامش خودداري نمود، گفت: «آنها مطمئناً چند ماه، اگر نگوييم يک سال، تا زمان مرحله بعدي کار و توليد انبوه فاصله دارند.»
سازمان‌هاي امنيتي ايالات متحده مي‌گويند زودترين زماني را که مي‌توان براي ساخت بمب هسته‌اي ايران در نظر گرفت، سال 2009 است، معذالک فاصله زماني 2010 تا 2015 معقول‌تر به نظر مي‌رسد. اين در حالي است که ايران اصرار دارد توليد سوخت هسته‌اي براي استفاده در توليد جريان الکتريسيته است.
آقاي دکتر وود از دانشگاه ويرجينيا درباره نمايش اين عکس‌ها بوي غرور و تکبر احساس مي‌کند. او گفت: «براي من اينکه آنها عکس‌ها را منتشر کردند، تعجب آور بود. به نوعي، نشانه از خود راضي بودن بود. من فکر مي‌کنم اگر آنها دست خودشان را رو نکنند، بيشر به نفع شان است.»
به نظر مي‌رسد تحليلگران عليرغم شفافيت در بازديد رئيس جمهور، دستگاه‌هاي سانتريفوژ را همچنان به چشم يک معما نگاه مي‌کنند.
تهران مي‌تواند در نهايت از آنها براي هدف خوب يا بد، روشنايي شهرها يا ويراني آنها استفاده کند. آنها مي‌گويند، تنها زمان است که مقاصد اصلي ايران را روشن مي‌کند.
یزد فردا
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
http://www.yazdfarda.com/news/af/10554/
شنبه 18,ژانویه,2025